Zakres specjalistycznych usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi obejmuje:
- Uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym:
- kształtowanie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i umiejętności społecznego funkcjonowania, motywowanie do aktywności, leczenia i rehabilitacji, prowadzenie treningów umiejętności samoobsługi i umiejętności społecznych oraz wspieranie, także w formie asystowania w codziennych czynnościach życiowych, w szczególności takich jak: samoobsługa, zwłaszcza wykonywanie czynności gospodarczych i porządkowych, w tym umiejętność utrzymania i prowadzenia domu, dbałość o higienę i wygląd, utrzymywanie kontaktów z domownikami, rówieśnikami, w miejscu nauki i pracy oraz ze społecznością lokalną, wspólne organizowanie i spędzanie czasu wolnego, korzystanie z usług różnych instytucji,
- interwencje i pomoc w życiu w rodzinie, w tym: pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach kryzysowych – poradnictwo specjalistyczne, interwencje kryzysowe, wsparcie psychologiczne, rozmowy terapeutyczne, ułatwienie dostępu do edukacji i kultury, doradztwo, koordynacja działań innych służb na rzecz rodziny, której członkiem jest osoba uzyskująca pomoc w formie specjalistycznych usług; kształtowanie pozytywnych relacji osoby wspieranej z osobami bliskimi, współpraca z rodziną – kształtowanie odpowiednich postaw wobec osoby chorującej, niepełnosprawnej,
- pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, w tym: w uzyskaniu świadczeń socjalnych, emerytalno-rentowych, w wypełnieniu dokumentów urzędowych,
- wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, w tym zwłaszcza: w szukaniu informacji o pracy, pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, w szczególności uczestnictwo w zajęciach (np. warsztatów terapii zajęciowej, zakładach aktywności zawodowej, środowiskowych domach samopomocy, centrach i klubach integracji społecznej, klubach pracy), w kompletowaniu dokumentów potrzebnych do zatrudnienia; w przygotowaniu do rozmowy z pracodawcą, wspieranie i asystowanie w kontaktach z pracodawcą; w rozwiązywaniu problemów psychicznych wynikających z pracy lub jej braku;
- pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, w tym: nauka planowania budżetu, asystowanie przy ponoszeniu wydatków; pomoc w uzyskaniu ulg w opłatach; zwiększanie umiejętności gospodarowania własnym budżetem oraz usamodzielnianie finansowe.
- we wskazanych przez OPS przypadkach osoba realizująca specjalistyczne usługi opiekuńcze opracowuje, we współpracy z pracownikiem socjalnym szczegółowy miesięczny program realizacji usług oraz opracowuje sprawozdania z realizacji powyższego programu.
- Pielęgnacja – jako wspieranie procesu leczenia (w szczególności dla osób, które ze względu na szczególny stan zdrowia wymagają opieki i pielęgnacji w miejscu zamieszkania), w tym:
- pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych,
- uzgadnianie i pilnowanie terminów wizyt lekarskich, badań diagnostycznych,
- pomoc w wykupywaniu lub zamawianiu leków w aptece (ze środków finansowych odbiorcy usług), w aptekach położonych najbliżej miejsca zamieszkania
- pilnowanie przyjmowania leków, zgodnie ze zleceniem lekarskim oraz obserwowanie ewentualnych skutków ubocznych ich stosowania, w tym rozkładanie i aplikacja leków trudnych do samodzielnego przyjęcia z wyłączeniem iniekcji, mierzenie ciśnienia tętniczego, mierzenie glikemii i temperatury ciała aparaturą odbiorcy usług,
- w szczególnie uzasadnionych przypadkach - zmiana opatrunków (na zlecenie lekarza), pomoc w użyciu środków pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych, a także w utrzymaniu higieny, w tym w szczególności dla osób leżących,
- mycie odbiorcy usług w łóżku (wyłącznie dla osoby leżącej),
- higiena jamy ustnej, protez zębowych, mycie głowy,
- pielęgnacja paznokci rąk i nóg,
- kąpiel w asyście osoby drugiej lub przy użyciu sprzętu wspomagającego odbiorcy usług,
- zmiana odzieży, bielizny osobistej i pościelowej,
- opróżnienie i utrzymanie w czystości worka z moczem, basenu, „kaczki”, podawanie i odbieranie kaczki/basenu, opróżnianie/wymiana worka z wydalinami,
- zmiana pampersa/pieluchomajtek i innych środków pomocniczych,
- ułożenie odbiorcy w łóżku i zmiana pozycji ułożeniowej, w sytuacji tego wymagającej w obecności drugiej osoby,
- asystowanie przy przejściu odbiorcy usług na wózek/fotel w sytuacji tego wymagającej w obecności osoby drugiej lub przy użyciu sprzętu wspomagającego odbiorcy usług,
- zapobieganie odleżynom i odparzeniom,
- nacieranie i oklepywanie, stosowanie okładów i kompresów, pielęgnacja miejsc zmienionych chorobowo,
- karmienie odbiorcy usług w razie takiej konieczności, podanie płynów.
- pomoc w dotarciu do placówek ochrony zdrowia, placówek rehabilitacyjnych.
- Pomoc mieszkaniowa, w tym:
- w uzyskaniu mieszkania, negocjowaniu i wnoszeniu opłat,
- w organizacji drobnych remontów, adaptacji, napraw, likwidacji barier architektonicznych,
- kształtowanie właściwych relacji z sąsiadami i gospodarzem domu.
- Rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie wykraczającym poza uprawnienia wynikające z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1938 z późn. zm.):
- zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii,
- współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno-terapeutycznego zmierzającego do wielostronnej aktywizacji osoby korzystającej ze specjalistycznych usług.
- Zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno – wychowawczych w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2017 r., poz. 882 z późn. zm.).